De waarden-Pizza

Al jaren staat de banner met kernwaarden midden in het bedrijf waar ik vorige week was. Bij navraag kon niemand ze reproduceren. De waarden zijn woorden en in werkelijkheid gaat het om het werk afkrijgen, collega’s, status en een leuk salaris om van te leven. Vroeger, bij Unilever, hebben we iedereen ooit eens bij de kernwaarden identificatie betrokken. Zelfs op deze co-creatieve manier kon niemand de kernwaarden zelfs maar onthouden. Gelukkig kwam tv-kok Pierre Wind langs die riep: “Waarden? Het is gewoon TITS!” Dat konden we wel onthouden natuurlijk! Toonaangevend, Inspirerend, Daadkracht (zonder T) en Samen. Vier mooie waarden met toch te weinig betekenis om leidend te zijn en stand te houden in de waan van de dag.

Starters en kleine ondernemers die nog dicht bij de kern zitten doen het vaak beter. Zij zijn waarde(n)gedreven en geobsedeerd door een idee. Woensdag sprak ik een ijsmaker op de ondernemersborrel die heel bevlogen vertelde over z’n nieuwe winkel, zijn personeel en lekkere handgemaakte ijs. Hij had geen officiële kernwaarden maar had ambacht en kwaliteit heilig verklaard. Heel duidelijk, heel echt, veel energie en blije klanten. Helemaal top!

Een beetje ideologisch, maar ook zeer logisch, zet Leef je Merk waarden en drive centraal in haar aanpak om bedrijven te laten groeien. Met de juiste mindset, de juiste mensen en een mooi en gemeenschappelijke doel gaat het bruisen. De organisatie en strategie doet ertoe maar purpose, karakter, motivatie en waarden maken het verschil. Zie ook de 4x400m damesploeg die gisteren (3 maart ’24) goud won op het WK atletiek. De ambitie, plezier, loyaliteit en eenheid spatte eraf. Ze waren samen op weg naar het grote doel en wilden echt winnen.

Hier gaat de vergelijking tussen sport en bedrijven vaak mank. Waar het doel voor de sporters heel helder en inspirerend is en ze willen winnen, is dit voor werknemers vaak niet zo. Winst als doel inspireert weinigen en bijdragen aan een hoger doel is voor velen luchtfietserij. Je doet toch gewoon je werk, hoe veel of weinig energie je hier ook van krijgt. Ze herkennen zich niet in de kernwaarden, sterker nog ze wantrouwen ze.

Om kernwaarden te laten werken, en bedrijven te laten bruisen, moeten ze aansluiten bij wat je echt doet en waar het echt. Het kapitalisme en bijbehorend waardesysteem dat draait om prestatie en macht vormt de kern van bedrijven en de bodem van wat we kunnen zien als een pizza. Als ego’s echter de boventoon gaan voeren wordt de bodem smakeloos en de cultuur giftig.

Zonder bodem is er geen pizza maar zonder toppings is het geen pizza. Zij geven de smaak, herkenbaarheid en maken het verschil. Zonder toppings wil niemand de pizza en dat geldt ook voor net iets te veel bedrijven. Wellicht is het daarom zo moeilijk is om goed personeel te vinden, je mensen te energizen of jouw bedrijf te pitchen. Het is te vlak, heeft te weinig smaak aan en het bruist niet meer.

Waarden zoals verantwoordelijkheid, eerlijkheid, ontdekking, duurzaamheid, schoonheid, traditie en welwillendheid maken echt het verschil en zijn de smaakmakers van deze tijd. Kies ze zorgvuldig, zorg voor een juiste balans (profits: purpose), integreer ze in je bedrijfsproces, maak 'the why' duidelijk, laat ze terugkomen in functioneringsgesprekken en laat ze leidend zijn bij alles wat u doet.