Deze crisis vraagt om meer moed en verstand

Hoe een oude wijsheid en een intern kompas ons kan helpen

Deze oorlog vergt lafheid. Dat is de tekst van Ilja Leonard Pfeiffer in zijn kolom in het NRC d.d. 6 april 2020. Ergens heeft deze columnist gelijk en als je al weken opgesloten zit in Genua kan ik me voorstellen dat je deze conclusie trekt. Al is het geen oorlog, met name voor de ouderen en kwetsbaren is wegduiken de enige optie. Maar als we ons leven weer op willen starten is lafheid niet genoeg en niet verstandig. We kunnen ons niet blijven opsluiten en eenzijdig verlaten op het oordeel van medici en het RIVM (omdat specialisten het van uit hun specialisme bekijken) maar hebben een innerlijk kompas nodig dat ons helpt in deze crisis maar ook in de rest van ons leven.

Lang voor deze Corona crisis, lang voor het kapitalisme en zelfs lang voor het Christendom ontstond broedden de oude Grieken al op wat het leven de moeite waard maakt en betekenis geeft. Ook zij hadden te maken met oorlog, crisis en ziekte en ook zij hadden te maken met ouderen en minder weerbaren. De waardevolle erfenis die Aristoteles wat mij betreft nagelaten heeft zijn de kardinale deugden en het belang dat deze hebben voor een goed leven. Het is een innerlijk kompas met vier handvatten die je de weg wijzen naar een beter en zinvoller bestaan: Verstandigheid, moed, matigheid en rechtvaardigheid. 

Ten eerste verstandigheid; blijf nadenken, wees wijs en waar nodig wees voorzichtig. Ten tweede: Toon moed, wees niet overmoedig maar ook niet laf. Vind de gulden middenweg. Dapperheid moet volgens Aristoteles komen van de weerbaren, toen al en nu ook. Dat kan, want weerbare burgers worden misschien wel ziek maar doorgaans sneuvelen niet.  De derde cruciale deugd is matigheid en daarmee zelfbeheersing. Dit is zeer van belang om dit probleem te bestrijden en in de toekomst te voorkomen. Tenslotte spreekt de Griekse wijsgeer over rechtvaardigheid, een zeer actueel moreel en ethisch vraagstuk waarin het gaat over medische en economische afwegingen die het verschil kunnen maken tussen leven of dood, zowel van mensen maar ook van bedrijven en ondernemingen.

Als we deze vier deugden in acht hadden genomen waren we waarschijnlijk nooit in deze crisis terecht gekomen en dit innerlijke kompas ons ook nog helpen om er versneld uit te komen. Start op wat kan, durf soms een risico te nemen maar blijf nadenken. Test waar nodig en mogelijk om zo veel mogelijk slimme, gedoseerde en verstandige maatregelen te kunnen nemen. Zo komen we tot een verschuiving van collectieve en enigszins rigide maatregelen naar een moedige, verstandige en rechtvaardige strategie waarbij het perspectief breder is dan nu.

We moeten uit de verkramping, moed tonen en met verstand doen wat kan en mogelijk is. Laten we onszelf weer op gang trekken. Als kinderen een lage risicofactor blijken te zijn en ze in Denemarken alweer naar school mogen kan het hier ook. En als iemand Corona resistent is kan hij of zij werken, als een schild fungeren en de maatschappij weer op gang brengen. Dat is fijn voor ons allemaal want wie wil er nou niet naar een Corona vrije kapper?

Rob Westerik is eigenaar van Leef Je Merk en auteur van het boek ‘Hoe word ik een gaaf bedrijf?’ Hij hoopt dat deze crisis mensen en bedrijven laat nadenken en de moed geeft een beter, leuker en betekenisvoller leven te gaan leiden.